Ο τίτλος της τελευταίας ταινίας του Κουέντιν Ταραντίνο δεν είναι παρά ένα γκαγκ. Ενα κωμικό εύρημα που χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη τη γλώσσα. Το ανορθόγραφο «Αδωξοι μπάσταρδη» («Inglourious Basterds») είναι μια ανορθόδοξη πολεμική περιπέτεια που διαδραματίζεται στην κατεχόμενη Γαλλία. Διόλου τυχαία γιατί η στάση της απέναντι στους ναζί ήταν αμφιλεγόμενη. Το σενάριο έχει ως αφορμή ένα πολεμικό σπαγκέτι του Εντζο Καστελάρι («Inglorious Bastards, 1978), όμως, μια αυθαίρετη ανάγνωσή του φέρνει στο νου τον «Στρατιώτη Ράιαν» του Σπίλμπεργκ και το «Τελευταίο μετρό» του Τριφό. Και οι δυο αυτές ταινίες σφηνώθηκαν ανεστραμμένες στο μυαλό του Ταραντίνο.

Γλώσσα και λεπίδι

Στο πρώτο μέρος, ο φακός εστιάζει σε δύο πρόσωπα. Εναν καλλιεργημένο ναζί (έναν εξολοθρευτή Εβραίων που έχει ως όπλο του τη γλωσσική πολυμάθεια και την ευφράδεια) και έναν Αμερικανό ημιάγριο (έναν κομάντο – χασάπη που χρησιμοποιεί μεθόδους ανορθόδοξου πολέμου και διασκεδάζει γδέρνοντας τα κεφάλια των Γερμανών στρατιωτών που πέφτουν στα χέρια του). Σαν να λέμε, η άριστη χρήση της γλώσσας εξισώνεται με τη δεξιοτεχνία στη χρήση του λεπιδιού.

Ο συνταγματάρχης των Ες Ες Χανς Λάντα έρχεται στη Γαλλία με αποστολή να την καθαρίσει από τους Εβραίους.

Στην πρώτη σεκάνς, που μοιάζει με γουέστερν και είναι η καλύτερη της ταινίας, παγιδεύει σαν μετρ στο σκάκι έναν Γάλλο αγρότη, ο οποίος του αποκαλύπτει πού κρύβει μια οικογένεια δύστυχων Εβραίων. Από το μακελειό ξεφεύγει μια μικρή κοπέλα, η Σοσάνα, γιατί ο Λάντα δεν βιάζεται κι αρέσκεται στο παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι.

Παράλληλα, μια επίλεκτη μονάδα Αμερικανών κομάντος μπαίνει στην κατεχόμενη χώρα. Ο επικεφαλής της, ο υπολοχαγός Ρέινς, γρυλλίζει μάλλον παρά μιλάει, αλλά χρησιμοποιεί το μαχαίρι όπως χρησιμοποιεί τη γλώσσα ο Λάντα: σαν καλλιτέχνης.

Αποστολή του Ρέινς είναι να σπάσει το ηθικό των ναζί, κατακρεουργώντας όποιον στρατιώτη βρεθεί μπροστά του.

Προπαγάνδα και θέαμα

Στο δεύτερο μέρος, όπου το «Αδωξοι μπάσταρδη» είναι σαν ελεύθερη παραλλαγή του «Τελευταίου μετρό», το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στην τέχνη. Στον κινηματογράφο, που χρησιμοποιείται ως το αποτελεσματικότερο μέσο προπαγάνδας από το επιτελείο του Γκέμπελς για την τόνωση του πεσμένου ηθικού των Γερμανών φαντάρων εξαιτίας της δράσης του Αμερικανού εκδορέως. Ο Γκέμπελς πρωτοστατεί αυτοπροσώπως στο γύρισμα ενός φιλμ γύρω από τα κατορθώματα ενός νεαρού Γερμανού ελεύθερου σκοπευτή.

Η επίσημη πρεμιέρα της ταινίας θα γίνει στο Παρίσι, σε ένα παλιό σινεμά που παίζει αναγκαστικά τα ντοκιμαντέρ της Λένι Ρίφενσταλ. Η ιδιοκτήτριά του, η Σοσάνα, η οποία εν τω μεταξύ έχει βρει καταφύγιο στο ναό της έβδομης τέχνης, όταν μαθαίνει πως στην πρεμιέρα θα παρευρεθούν ο Χίτλερ και η αφρόκρεμα του Τρίτου Ράιχ, ετοιμάζει το δικό της ολοκαύτωμα, σαν ήρωίδα ενός πολεμικού μελοδράματος.

Παράλληλα με τη Σοσάνα, ο Ρέινς, που είναι άνθρωπος της δράσης, ετοιμάζει σαμποτάζ με τη βοήθεια μιας σταρ του γερμανικού θεάτρου, η οποία είναι κατάσκοπος των Συμμάχων.

Στον επίλογο της ταινίας, ο Ταραντίνο επιχειρεί ένα σχόλιο για τη διπρόσωπη γλώσσα της διπλωματίας, σκηνοθετώντας μια «μονομαχία» ανάμεσα στον σαρδόνιο συνταγματάρχη Λάντα και στον γδάρτη υπολοχαγό Ρέινς.

Ο Αυστριακός Κρίστοφ Βαλτς (ο Ες Ες) είναι έξοχος. Δεν συμβαίνει το ίδιο με τον Μπραντ Πιτ (ο γδάρτης), που είναι χαμένος πίσω από τις γκριμάτσες του. Χαμένος είναι και ο Ταραντίνο.

Η ιδέα του έχει ενδιαφέρον, στη πράξη όμως επαναλαμβάνει χοντροκομμένα ανέκδοτα. Προσθέτει δίχως να αφαιρεί, αδυνατώντας να συγκροτήσει τα επιμέρους αποσπάσματα σ’ έναν στιβαρό αφηγηματικό άξονα.

Αδωξοι μπάσταρδη
ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ
Σκηνοθεσία: Κουέντιν Ταραντίνο
Ερμηνεία: Κρίστοφ Βαλτς, Μπραντ Πιτ, Μελανί Λορέν, Νταϊάν Κρούγκερ, Ντάνιελ Μπριλ, Ιλάι Ροθ, Μίκαελ Φεσμπέντερ.

Του Δημήτρη Μπούρα από την Καθημερινή