Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ, χωρίς να κάνει καμία προσπάθεια να εξιδανικεύσει την εποχή του και χωρίς να αντιμετωπίζει κριτικά τις καταστάσεις, εσωτερικές και εξωτερικές των ηρώων του, καταγράφει με ενάργεια και δραστικό λόγο, τα ανθρώπινα πάθη, τους ηθικούς κανόνες, τα οικονομικά συμφέροντα, την υστεροβουλία των ανθρώπων τόσο στην ύπαιθρο, όσο και της ανερχόμενης τότε αστικής τάξης.

Το ρεαλιστικό ύφος της γραφής του, σε συνδυασμό με την γλώσσα που χρησιμοποιεί (υπήρξε φανατικός υποστηρικτής του δημοτικιστικού κινήματος) αλλά και η σοσιαλιστική του ιδεολογία, τον κατατάσσουν στους κλασσικούς της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Μέσα από το έργο του μιλάει η Ελπίδα…

ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ, ο γιος της πόρνης
Ο γιος της ίδιας της κοινωνίας
Καρπός της κοσμικής νύστας
Το αβλαβές αίσθημα της Χριστιανικής Αγάπης
Η λύτρωση του ανθρώπου μέσω της ηθικής του αθωότητας
Όπου κάθε τι έξω από αυτήν ονομάζεται αμαρτία
Ο «καλός» άνθρωπος που εκτρέφεται να επιλέγει
Όλα όσα είναι καταδικασμένα να αφανιστούν…


Ο ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ – ΤΟΥΡΚΟΓΙΑΝΝΟΣ - έργο με φιλοσοφικές προεκτάσεις,

Μεταπλάθει τα εξωτερικά γεγονότα σε εσωτερικό βίωμα και η δικαίωση του έγκειται στην εσωτερική του λύτρωση, έστω και αν ο δρόμος προς αυτήν είναι εντελώς προσωπικός, μια εσωτερική δηλαδή διαδικασία, που την ανακαλύπτει κανείς, Μέσα στην σκοτεινή άβυσσο της ύπαρξης του…

Η ΨΥΧΗ-ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ, η συμπαντική ψυχή, μέσα στην οποία μπορεί ο καθένας να βρει, έστω και ένα αμυδρό φως, μια αχτίδα σωτηρίας, υπάρχει πάντα μέσα μας μαζί με το αίμα. Και αυτό δεν είναι προνόμιο των δυνατών. Ούτε των σφετεριστών της οικονομικής, της σωματικής, ή της πνευματικής εξουσίας. Είναι δικαίωμα του ανθρώπου…

ΑΜΑΡΤΙΑ – ΜΕΤΑΝΟΙΑ – ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, αυτός ο θεοκεντρικός άξονας αποτελεί την οριζόντια γραμμή πάνω στην οποία σχοινοβατούν και συγκρούονται οι δύο κοσμοθεωρίες του έργου. Η αρπαχτική και η άπραγη στάση ζωής.

Ο Πέπονας και ο Τουρκόγιαννος. Και όπως λέει ο ποιητής, «ποιος αλήθεια ο κόσμος που υπερέχει, Ποιο το νυν και ποιο το αιέν του κόσμου…» Μέσα από αυτή την κραυγή αγωνίας ο Τουρκόγιαννος, αυτός ο «αγαθός» ο «κοινωνικά απόβλητος» ο «ελάχιστος» αναρωτιέται: «Γιατί, μάνα, τόσοι άλλοι κακοποιοί άνθρωποι προβατούν ελεύτεροι στον κόσμο και χαίρονται τα αγαθά και σπέρνουν παντού τη διχόνοια και τον πόνο και το μίσος. Γιατί βασιλεύει τόση αδικία και υποφέρουν τα αγαθά τα πλάσματα, τα αθώα παιδάκια, οι αγαθοί άνθρωποι και τα αγαθά τα ζώα, σαν τα καματερά του Αράθυμου. Εγώ ήξερα πως ο κόσμος ήταν καλός, σπλαχνιστικός, δίκαιος…»

Ο σκηνοθέτης, Μίλτος Δημουλής





ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ

Λογοτέχνης και διανοούμενος που δέσποσε στα ελληνικά γράμματά στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε στις 13 Μαΐου του 1872 στους Καρουσάδες της Κέρκυρας. Ήταν ένα από τα δέκα παιδιά του Μάρκου-Αλοΰσιου Θεοτόκη και της Αγγελικής Πολυλά, ανεψιάς του Ιάκωβου Πολυλά. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, μέλη της οποίας ασχολήθηκαν με την πολιτική και τη διπλωματία από το 14ο αιώνα, σε ηλικία 17 ετών, το 1889, γνώστης ήδη τριών ξένων γλωσσών (της ιταλικής, γαλλικής και της γερμανικής), αναχώρησε για το Παρίσι και εγγράφηκε στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόννης.

Παραμένει στο Παρίσι για δύο χρόνια και στη συνέχεια επιστρέφει στην Κέρκυρα μέσω Βενετίας, όπου γνωρίζει την κατά πολύ μεγαλύτερή του Βαρώνη Ερνεστίνη Μάλλοβετς φον Μάλλοβιτς ουντ Κοσορ. Το 1893 επιστρέφει στην Βενετία και παντρεύεται την Ερνεστίνη στις 11 Σεπτεμβρίου. Εγκαταλείπει τις σπουδές του και μαζί με τη σύζυγό του επιστρέφουν στην Κέρκυρα και εγκαθίστανται στους Καρουσάδες. Το 1895, εκδίδεται στα γαλλικά το πρώτο πεζογράφημά του Vie de montagne (“Η ζωή των ορέων”), από το οποίο φάνηκε η ιδιαίτερη συγγραφική του κλίση, ενώ γεννιέται η κόρη του Τίνα.

Συμμετείχε σε εθνικούς αγώνες, όπως στην εξέγερση της Κρήτης το 1896, αλλά και σε τοπικές πρωτοβουλίες, όπως: στράφηκε εναντίον της απόφασης του δήμου της Κέρκυρας για την εγκατάσταση ρουλέτας στο νησί. Καταφέρθηκε, επίσης, εναντίον της πολιτικής του συγγενούς του υπουργού και αργότερα πρωθυπουργού Γεώργιου Θεοτόκη. Το 1898, βρίσκεται στο Γκρατς όπου παρακολουθεί για διάστημα έξι μηνών πανεπιστημιακά μαθήματα. Στο ταξίδι αυτό συνοδεύεται από την οικογένεια του. Το 1900 χάνει την κόρη από μηνιγγίτιδα και αφοσιώνεται στο έργο του.

Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης επηρεάστηκε αρχικά από τη γερμανική ιδεοκρατία και ιδιαίτερα από τον Νίτσε, τον οποίο σύντομα θα απαρνηθεί και θα ασπαστεί τον Μαρξ και τις σοσιαλιστικές ιδέες από τις οποίες διακρίνονται τα έργα του. Με τη δεύτερη επίσκεψή του στην Ευρώπη ήρθε σε επαφή και με την κίνηση των σοσιαλιστών της εποχής. Αλληλογραφεί και συντονίζει τις απόψεις του με εκείνες του Χατζόπουλου κι επιστρέφοντας πρωτοστατεί στην ίδρυση του «Σοσιαλιστικού Ομίλου» και του «Αλληλοβοηθητικού Συνδέσμου Εργατών της Κέρκυρας» (1910-1914). Συνδέθηκε με τον ποιητή Μαβίλη και προσχώρησε από τους πρώτους στη “δημοτικιστική κίνηση”.

Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο έλαβε ενεργό μέρος στο κίνημα της Θεσσαλονίκης. Τότε έχασε ολόκληρη την προικώα περιουσία του στην Αυστρία (1917). Κατά τη διάρκεια του πολέμου, προσχωρεί στο Κόμμα των Φιλελευθέρων, διορίζεται αντιπρόσωπος του κόμματος στην Κέρκυρα και το 1918 μετακομίζει στην Αθήνα. Με το τέλος του πολέμου του προσφέρεται η θέση του διευθυντή λογοκρισίας, αλλά ύστερα από δύο ημέρες παραιτείται.

Διορίζεται προσωρινά ως έκτακτος υπάλληλος στην «Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων» και οριστικά στην Εθνική Βιβλιοθήκη, πρώτα ως γραμματέας και ύστερα προάγεται ως τμηματάρχης β’ τάξεως. Τα σύντομα διηγήματά του τα οποία δημοσιεύτηκαν στην αρχή στο περιοδικό “Τέχνη” του Κ. Χατζόπουλου και στο “Νουμά” και που αργότερα κυκλοφόρησαν με τον τίτλο “Κορφιάτικες ιστορίες”, αποδίδουν με απλότητα και λιτότητα την τότε Κερκυραϊκή ζωή. Όλες οι ιστορίες διαδραματίζονται στην Κέρκυρα και ανήκουν στο είδος της ηθογραφίας. Πρωταγωνιστές των διηγημάτων του είναι οι απλοί άνθρωποι της σκληρής επαρχιακής κοινωνίας. Ο Θεοτόκης επικεντρώνεται στην ψυχογραφία των προσώπων και στην ηχογράφησή τους. Περιγράφει την κλειστή κοινωνία του τόπου του, με τις πατριαρχικές αντιλήψεις, τους κρυφούς έρωτες και τα εγκλήματα τιμής.

Σταθερή παραμένει στο έργο του η αναφορά στο τότε υπάρχον κοινωνικό σύστημα και στη φθοροποιό δύναμη του χρήματος που κατευθύνει τις ενέργειες των ανθρώπων. Στα εκτενή διηγήματά του: “Η τιμή και το χρήμα”, “Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα”, “Kατάδικος” και “Οι σκλάβοι στα δεσμά τους” διακρίνεται η δραματικότητα της αφήγησης και η ρεαλιστική απόδοση της ζωής σε μια ηθογραφική ατμόσφαιρα, που διαπνέεται και από φιλοσοφική διάθεση.

Γνώστης πλέον δέκα γλωσσών πέραν των Ελληνικών, πέντε ομιλουμένων (γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά) και πέντε νεκρών (αρχαία Ελληνικά, λατινικά, εβραϊκά, αρχαία περσικά και σανσκριτικά) εκδίδει μεταφράσεις στην Κέρκυρα (Η Σακούνταλα του Καλιδάσα), στην Τυβίγγη (Τα Γεωργικά του Βιργιλίου) και στην Αλεξάνδρεια (Το Νάλας και Νταμαγιάντη από το ινδικό έπος Μαχαμπαράτα, σε μετάφραση Λ. Μαβίλη και συμπλήρωση δική του). Μετέφρασε έμμετρα την “Τρικυμία”, τον “Μάκβεθ”, τον “Βασιλιά Ληρ” και τον “Οθέλλο”. Έγραψε επίσης και μερικά σονέτα που διακρίνονταν για τη λεπτότητα αισθήματος.

Προσβεβλημένος από την επάρατη νόσο (1922) συνεχίζει το συγγραφικό του έργο με το πεζό: «Ο παπά Ιορδάνης Περίχαρος και η ενορία του». Πρόλαβε να γράψει τις πρώτες τριάντα σελίδες. Πέθανε στο σπίτι του ζωγράφου Άγγελου Γυαλινά, στην Κέρκυρα, την 1η Ιουλίου 1923 αφήνοντας το μερίδιό του από την πατρική του περιουσία στη σύζυγό του Ερνεστίνη.