Η υπόγεια λίμνη γλυκού νερού Βοστόκ βρίσκεται τέσσερα χιλιόμετρα κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής. Οι ερευνητικές γεωτρήσεις των επιστημόνων ξεκίνησαν πριν από 30 χρόνια και τότε αναπτύχθηκαν και οι πρώτες θεωρίες για τα μυστικά που μπορεί να κρύβει. Πρόσφατα, η λίμνη Βοστόκ ήρθε ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τους θρύλους που την περιβάλλουν, μετά την ανακοίνωση Ρώσων επιστημόνων ότι έφτασαν στην επιφάνειά της.

Έτοιμοι να αποκαλύψουν τα μυστικά της λίμνης Βοστόκ, που εδώ και εκατομμύρια χρόνια βρίσκεται θαμμένη κάτω από 4 χιλιόμετρα πάγου, φέρονται να είναι Ρώσοι επιστήμονες. Όπως μετέδωσε το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Ria Novosti επικαλούμενο ανώνυμη πηγή προσκείμενη στην ομάδα που πραγματοποιεί τη γεώτρηση, «οι επιστήμονές μας σταμάτησαν να τρυπούν [πάγο] στο βάθος των 3.768 μέτρων και έφθασαν στην επιφάνεια της λίμνης».

Η λίμνη γλυκού νερού Βοστόκ έχει μήκος 250 χιλιόμετρα και πλάτος 5ο χιλιόμετρα. Βρίσκεται αποκλεισμένη κάτω από τους πάγους εδώ και εκατομμύρια χρόνια και μπορεί να περιέχει μορφές ζωής άγνωστες μέχρι σήμερα.

Το πιο ενδιαφέρον όμως είνα τα ακόμα πιο ..απίθανα σενάρια που ακούγονταν τόσο καιρό για την λίμνη Βοστόκ και αξίζει να αναφέρουμε:

Η επικρατέστερη θεωρία υποστηρίζει ότι η λίμνη φιλοξενεί στο βυθό της εξωγήινες μορφές ζωής.

Μια πιο τραβηγμένη θεωρία εμπλέκει και τους Ναζί. Σύμφωνα με αυτή, ο Γερμανός ναύαρχος Καρλ Ντόνιτς είχε δηλώσει το 1943 ότι ένα γερμανικό υποβρύχιο «δημιούργησε ένα απόρθητο φρούριο για τον Χίτλερ στην άλλη άκρη του κόσμου».

Το φρούριο αυτό υποτίθεται ότι βρίσκεται μέσα σε ένα σπήλαιο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1945, λίγο πριν από την ήττα του Τρίτου Ράιχ, μέσα στους πάγους της λίμνης Βοστόκ. Μάλιστα, εκεί μεταφέρθηκαν «αρκετά κιβώτια με κειμήλια από το Τρίτο Ράιχ, συμπεριλαμβανομένων των μυστικών αρχείων του Χίτλερ».

Μια άλλη εκδοχή της θεωρίας, υποστηρίζει πως το υποβρύχιο U-977 μετέφερε στο καταφύγιο κάτω από την επιφάνεια των πάγων, τα λείψανα του Χίτλερ και της Εύα Μπράουν.

Οι Ρώσοι χρειάστηκαν πάνω από 20 χρόνια για να πετύχουν το στόχο τους, κυρίως λόγω των εξαιρετικά δυσμενών καιρικών συνθηκών στην Ανταρκτική, ενώ ήρθαν αντιμέτωποι και με άλλες δυσκολίες, όπως την έλλειψη πόρων ή τις αμφιβολίες που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για την ασφάλεια του εγχειρήματος. Οι γεωτρήσεις για την εξερεύνησή της ξεκίνησαν όντως πριν από 30 χρόνια, όμως διακόπηκαν το 1998, μέχρι να υπάρξουν ασφαλέστερες τεχνολογίες γεώτρησης, μετά από εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας για να αποφευχθεί μια οικολογική καταστροφή. Οι γεωτρήσεις ξανάρχισαν τον Ιανουάριο.

Ο ενθουσιασμός για το κατόρθωμά τους είναι μεγάλος: μεγάλη μερίδα συναδέλφων τους αδημονεί να μάθει τα μυστικά της μεγαλύτερης παγωμένης λίμνης της Ανταρκτικής, η οποία ανακαλύφθηκε μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Εκφράζονται ωστόσο και φόβοι ότι η παρθένα λίμνη, που ενδέχεται να φιλοξενεί άγνωστες μορφές ζωής, θα μπορούσε να μολυνθεί από κηροζίνη, Φρέον και άλλα χημικά που χρησιμοποιήθηκαν στη γεώτρηση.

«Εάν πράγματι τα κατάφεραν, οι προσπάθειές τους θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο, με τον οποίο πραγματοποιούμε επιστημονικές έρευνες στην Ανταρκτική και θα μας δώσουν μια εντελώς νέα εικόνα για το τι υπάρχει κάτω από το τεράστιο στρώμα πάγου», λέει ο ειδικός σε θέματα Ανταρκτικής Τζον Πρίσκου από το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μοντάνα, ο οποίος επικοινωνεί τακτικά με τους Ρώσους συναδέλφους του.

Την άποψη αυτή συμμερίζονται και άλλοι ερευνητές. Θεωρούν τη λίμνη Βοστόκ όχι μόνο ως ένα από τα τελευταία σύνορα της Γης, αλλά και μια μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουν τις συνθήκες που ενδέχεται να επικρατούν στην Ευρώπη, δορυφόρο του Δία ή τον Εγκέλαδο, δορυφόρο του Κρόνου. Όπως η λίμνη Βοστόκ, καλύπτονται και οι δύο από παχύ στρώμα πάγου, κάτω από το οποίο υπάρχει νερό σε υγρή μορφή.

Το επίτευγμα ενδιαφέρει επίσης όσους ερευνούν την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της, αφού στην Ανταρκτική υπάρχει το 70% του γλυκού νερού ολόκληρου του κόσμου. Η μελέτη των αλλαγών αυτού του νερού, που υφίσταται σε μορφή πάγου ή υγρού κάτω από τους πάγους, θα μπορούσε -κατά τους πιο αισιόδοξους- να συμβάλει στο να κατανοήσουν οι επιστήμονες πώς θα ανεβεί η στάθμη των υδάτων.



Αμφιβολίες

Η είδηση ότι οι Ρώσοι επιστήμονες τρύπησαν τον πάγο δεν ενθουσίασε τους πάντες, κυρίως λόγω των πιθανών επιπτώσεων για το περιβάλλον, ενώ κάποιοι έθεσαν υπό αμφισβήτηση και τα επιστημονικά οφέλη της προσπάθειας.

Ο Μάρτιν Ζίγκερτ, καθηγητής γεωλογικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου λέει πως αυτές οι ανησυχίες αμαύρωσαν «ένα ορόσημο, ένα τεράστιο κατόρθωμα» των Ρώσων. Αναγνωρίζει ότι «είναι πολύ δύσκολο γι' αυτούς να πείσουν ότι το πείραμά τους θα είναι καθαρό, όταν πρέπει να τρυπήσουν με κηροζίνη 3,5 χιλιόμετρα πάγου για να φθάσουν στην επιφάνεια της λίμνης».

Ο καθηγητής προειδοποιεί επίσης ότι η λήψη δείγματος νερού από την επιφάνεια της λίμνης, δεν θα δώσει απαραίτητα στους επιστήμονες τις απαντήσεις που ζητούν, αφού δεν θα λέει τίποτε για τα ιζήματα, που ενδέχεται να κρύβουν περισσότερα μυστικά. Εκφράζει επίσης φόβους ότι η κηροζίνη μπορεί να μην προκαλέσει εκτεταμένη μόλυνση στη λίμνη, αλλά είναι πολύ πιθανό να αλλοιώσει τα δείγματα.

Επιφυλάξεις εκφράζει και ο Ζαν Ζουζέλ από την Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας της Γαλλίας. «Από επιστημονικής πλευράς», εκτιμά, «δεν νομίζω ότι οι γεωτρήσεις θα οδηγήσουν σε μεγάλες ανακαλύψεις».